Özel Üretim Yat Tasarımı

Yat tasarımı üretim hacmi açısından iki kategoriye ayrılabilir. Birincisi, seri şekilde üretilen, bu yüzden müşteriye göre tasarımı değişmeyen “Seri Üretim Yatlar” denilen yatlar için yapılan tasarımlardır. Seri üretim yatların üretim tasarım ve pazarlanma şekilleriyle otomotiv tasarımı arasında kuvvetli bağlantılar bulunmaktadır. Fakat otomobillerden farklı olarak bu yatların iç mimari bağlamında bir kaç farklı seçeneği bulunmaktadır. Endüstride sık rastlanan bir pratik, seri üretim bir yat için üç farklı iç mekân ve tasarım seçeneği sunmaktır.

Bu tip bir seri üretimi yapmak ve sürdürebilmek için ciddi bir yatırım ve tasarım gücüne sahip olmak gereklidir. En çok satış yapan ve bilinen seri üretim markaları, Sunseeker, Princess, Fairline ve Ferretti’dir (Global Order Book, 2005). Seri üretim konusunda liderlik İngilizlerin elindedir. Türkiye’de seri üretim yat örnekleri Numarine ve Peri Yachts firmalarının ürettiği yatlardır. Numarine'in yatlarını, aslen bir endüstriyel tasarımcı olan Can Yalman tasarlamıştır.

Seri şekilde üretilmeyen, bir müşteriye özel ya da tek bir adet üretilmek üzere tasarlanan yatlara “Özel Üretim” yatlar denir. Bu tip yatlarda endüstriyel tasarımcıların işi seri üretim teknelerden farklı olmasına rağmen, aynı oranda emek yoğun bir tasarım süreci gerektirmektedir. Zira, özel üretim yatlar müşterinin istekleri doğrultusunda tasarlandığı için, tasarımcının devamlı müşteriyle bire bir görüşmesi ve müşterinin istekleriyle tasarım kriterleri arasında bir denge tutturması

gerekmektedir. 

Özel üretim terimi sıfırdan, özel bir yat müşterisinin isteğine göre tasarlanan yatlar için kullanılmaktadır. Yat tasarımcısı müşterinin göz zevkine hitap eden bir profil ve onun yaşam gerekliliklerini yerine getirebileceği bir yaşam mahali tasarlar. Gövde ve üstyapı da müşterinin istediği performans ve servis olanaklarına göre tasarlanır (Coyle and Dawson, 2004). Bunun dışında, iç mimari ve iç tasarım konusunda da ciddi bir tasarım ihtiyacı vardır. Hatta bazı yatlar için bu alanın dış tasarımdan daha önemli olduğu söylenebilir; zira ‘refit’ adı verilen, eski bir teknenin alınıp revize edilmesiyle yeni bir tekneye dönüştürülmesi; ya da seri üretim bir teknenin alınıp içinin değiştirilmesi çok fazla karşılaşılan bir durumdur. Bu alanda iç mimarlar kadar, endüstriyel tasarımcılar da çalışmaktadır. Üretilmiş bir tekneyi yeniden donatmak çok daha hesaplı olduğu için, daha çok bu şekilde projeler yapılmaktadır. Özellikle bayan müşteriler ya damüşterilerin eşleri bu alanda çok daha fazla tasarımcıyla muhattap olurlar.  “Zaten tekne yaptırmak genelde çok zengin insanların uğraştığı bir şey olduğu için bu tip müşteriler teknelerine oyuncak olarak bakarlar. Tekne yaptıran müşteriler genelde teknelerine çok önem verir ve akıllarına gelen herşeyi uygulamak ister, her türlü fantazilerini gerçekleştirmek için tuhaf olarak nitelendirilebilecek şeyler yaparlar” (Tansu, 2005).